Trước đây,
người ta thường cho rằng giáo lý Nguyên Thủy là giáo lý Tiểu Thừa không đưa đến
quả vị tối hậu thành Phật, mà chỉ có giáo lý Đại Thừa mới là giáo lý chân chính
của Phật giáo. Ngược lại, một số khác lại cho rằng giáo lý Nguyên Thủy mới
chính truyền là của Phật, còn giáo lý Đại Thừa là ngoại đạo. Sự bất đồng quan
điểm ấy đã làm băng giá mối quan hệ cả hai truyền thống đến hàng ngàn năm!
Ngày nay, với
những phương tiện tiến bộ, quan điểm như thế về Tiểu Thừa và Đại Thừa đã không
còn thích hợp! Phần lớn các nhà nghiên cứu Phật giáo đều chấp nhận một số tư
tưởng Đại Thừa là những tư tưởng của Phật giáo Nguyên Thủy. Nếu chúng ta chịu
khó so sánh bốn tập A Hàm của Trung Quốc với các tập Pàli Nikàya tương đương,
chúng ta sẽ thấy có nhiều đoạn văn A Hàm lại nguyên thủy hơn các đoạn văn Pàli.
Thái độ của một
số Phật tử Đại Thừa xem tư tưởng Tiểu Thừa là thiển cận, nhỏ hẹp, không đáng
học hỏi, cũng như phủ nhận ba tạng Pàli, bốn bộ A Hàm và các Luật, Tạng không
phải là những tinh hoa tốt đẹp và nguyên thủy nhất của lời Phật dạy, cũng là
một thái độ nguy hiểm, nông nổi, nếu không phải là ngây thơ, phản tri thức!
Trong lịch sử
Phật giáo, thời kỳ Phật giáo Nguyên Thủy cho đến thời kỳ Bộ Phái (sau Thích Ca
Mâu Ni 400 năm) chưa có danh từ Đại Thừa hay Tiểu Thừa! Hai danh từ này xuất
hiện đồng thời với kinh điển Đại Thừa khoảng thế kỷ I trước hoặc sau Công
nguyên. Các danh xưng Tiểu Thừa và Đại Thừa chỉ là sự tranh chấp về đường lối
hành đạo do lúc bấy giờ người ta quá chú trọng về lý luận và hình thức.
Vào năm 1950,
Hội Phật tử Thân hữu Thế giới (World Fellowship Buddhists) đã họp tai Colombo
(Tích Lan-Sri Lanka ngày nay-) đã nhất trí quyết nghị loại bỏ danh từ “Tiểu
Thừa” khi nói đến Phật giáo Nam Tông. Từ đó đến nay, Phật giáo được phân thành
hai truyền thống: truyền thống Nguyên Thủy (Phật giáo Nam Tông) và truyền thống
Phát Triển (Phật giáo Bắc Tông). Từ ngữ “Nguyên Thủy” và “Phát Triển” khi sử
dụng, đã nói lên tính xuyên suốt, giống như một cây đại thọ (tức giáo lý Phật
giáo) mà với phần gốc rễ là Nguyên Thủy và phần thân cành là Phát Triển! Không
một cây nào có thể gọi là cây khi không có gốc hay ngọn! Sự nhất quán trong hệ
thống giáo lý phải được thiết lập và không ra ngoài hai hệ thống Nguyên Thủy và
Phát Triển, bởi vì cả hai đều cần thiết phải bổ sung cho nhau! Nói cách khác,
mọi tư tưởng của Phật giáo Phát Triển đều phải mang tính kế thừa giáo lý Nguyên
Thủy; nếu không, giáo lý Phát Triển sẽ mất đi giá trị của nó!
Với nhận định
trên, khi học tập và nghiên cứu, chúng ta cần phải thoát ra khỏi những tượng
đài quá lớn của các học giả có một bề dày nghiên cứu, nhưng chưa có quá trình
tu tập; cần phải có sự độc lập trong nhận thức để tránh tình trạng nô lệ kiến
thức -bởi một con sư tử được làm bằng vàng thì râu hay đuôi, cũng đều có giá
trị như nhau trong mắt của người thợ kim hoàn- và cũng bởi vì Phật giáo là một
tôn giáo “khi tìm đến để nắm bắt chứ không phải để chiêm ngưỡng”!
(26/11/2014)
Hà Nguyên
0 comments:
Post a Comment